12 Aralık 2024 tarihli köşe yazımda, ülke kalkınması için plan hazırlıklarının halen devam ettiğini ve bu plan çerçevesinde kalkınmaya ilişkin mevcut durum tespiti ve hedeflerin konması gerektiğini belirtmiştim.
Kalkınma göstergelerinden insani gelişmişlik açısından KKTC’nin mevcut durumunun tespiti ve nerede olmamız gerektiğine ilişkin hedeflerin Kalkınma Planında yer alması gerektiğinin altını çizmiştim.
Bugünkü yazımda, insani gelişmişlik indeksi kadar önemli diğer bir kalkınma göstermesi olan ‘Toplumsa Gelişme’ indeksi üzerinde durulacaktır. Dolaysıyla halen daha tamamlanmamış KKTC Kalkınma Planı’nda toplumsal gelişmişlik ile ilgili tespitler ve öngörülen hedefler de yer almalıdır.
Toplumsal gelişme indeksi birçok alt bileşenden derlenmiş bir indekstir. Temel insan ihtiyaçları, mutlu olmanın gerektirdiği temel unsurlar ve fırsatlar olarak üç boyutu olan indeks, toplam 50 göstergeden oluşmaktadır. Temel insan ihtiyaçları olarak beslenme ve temel tıbbi bakım, su ve sanitasyon, barınma ve kişisel güvenlik parametreleri dikkate alınmıştır. Mutlu olmanın bileşenleri temel bilgiye erişim, bilgi ve iletişim araçlarına erişim, sağlık, sıhhat ve çevrenin kalitesidir. Fırsatlar boyutunu oluşturan göstergeler kişisel haklar, kişisel özgürlük ve seçim, hoşgörü ve kapsayıcı olma ile yüksek öğretime erişim oluşturmaktadır.
Tablodan da görüldüğü gibi; en fazla toplumsal gelişmişlik gösteren ülkeler başta İskandinav olmak üzere sırasıyla Norveç, Danimarka, Finlandiya, İsviçre, İzlanda ve İsveç’tir. Toplumsal gelişmişlik açısından en kötü ülkeler ise sırasıyla Burundi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Gine, Yemen, Afganistan ve Somali’dir. Bu listede Güney Kıbrıs 30., Yunanistan 33. ve Türkiye 88. sıradadır.
Mamafih, tanınmamış olmasından dolayı listede yer almayan KKTC’nin kurumları (DPÖ ve İstatistik Kurumu) insani gelişmişlik gibi toplumsal gelişmişlik için de gerekli değerlendirmeyi yaparak mevcut durum tespiti yapmalı ve olması gereken düzey için hedefler ve eylemler öngörmelidir.
