Portsmouth Üniversitesi'nde fizyolog olan Profesör Mike Tipton, sıcaklığın sağlığımızı nasıl etkilediğini araştırmak için tam 40 yılını harcadı. Şimdi ise yeni bir araştırma, sizi soğuk duşu sevmeye ikna edecek sonuçlar ortaya koydu.
İşte detay detay soğuk duş ve vücudumuza neler yaptığı...
1- BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİZİ GÜÇLENDİRİYOR
Soğuk duşlarla ilgili en titiz çalışmalardan biri, Hollanda'da 3 bin gönüllünün duşlarının son 30, 60 veya 90 saniyesinde suyu mümkün olduğunca soğuğa çevirmelerini içeriyordu. Bir kontrol grubu ise normal şekilde duş aldı.
Üç ay sonra, sonuçlar duşlarına soğuk su ekleyenlerin, suyun ne kadar süre soğuk olduğuna bakılmaksızın, yüzde 29 daha az hastalık günü geçirdiklerini gösterdi.
Prof. Tipton, “Benim özel hipotezim, deri sıcaklığındaki ani değişimin faydalı değişikliklerin çoğunu tetiklediği yönünde. Bu ani düşüş soğuk şok tepkisi yaratıyor. Bu, savaş ya da kaç tepkisinin bir parçası olduğu için stres hormonlarını harekete geçiriyorsunuz, serotonin yükseliyor ve beta endorfin artıyor. Bu da hastalıklardan korunmak için bağışıklık sistemini güçlendirmeye katkıda bulunuyor” dedi.
Prof. Tipton, soğuk suya daha uzun süre maruz kalmanın elbette ölümcül olduğunu ve soğuk suda meydana gelen ölümlerin yüzde 60'ını oluşturduğunu söyledi ve ekledi:
“Bu iki ucu keskin bir bıçaktır. Soğuk suda bir dakika kalmak bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir, beş dakika kalmak ise bağışıklık sisteminizi zayıflatabilir. Kritik olan soğuğun dozudur.”
2- AKIL SAĞLIĞINI GELİŞTİRİYOR
Araştırmalar, soğuk suya maruz kalmanın, ilaçların başarısız olduğu durumlarda bile hastaların ruh sağlığını önemli ölçüde iyileştirebileceğini gösteriyor.
Prof. Tipton ve meslektaşları tarafından yapılan bir çalışmada, haftada bir kez soğuk suda yüzmenin 24 yaşındaki bir kadının depresyonunu hafifletmeye yardımcı olduğu bulundu. Genç kadın daha önce bu durumla mücadele ederek yedi yıl geçirmişti ve bu süre zarfında ilaçlar semptomlarını azaltmada başarısız olmuştu.
“Hatırlayabildiği en mutlu zaman olduğunu söyledi. Bir yıl sonra ilaç kullanmıyordu ve açık suda yüzüyordu. Zihnindeki büyük bir zorluğun üstesinden gelmişti" diyen Tipton şunları söyledi:
“Soğuk bir duşun da aynı etkiyi yaratıp yaratmayacağı belli değil. Genç kadında soğuk suyun dikkatini dağıtması depresyonunu hafifletmiş olabilir. Soğuk suya maruz kaldıklarında, çoğu insan tek düşünebildikleri şeyin sıcaklık olduğunu ve bunun zihinlerini diğer her şeyden uzaklaştırdığını söylüyor. Bununla birlikte genç kadın, zihinsel sağlığındaki iyileşmelerin soğuk suda yüzmenin içerdiği egzersize, soğuğun zorluğunun üstesinden gelmeye veya başkalarıyla birlikte yüzmenin sosyal katılımına da bağlı olabileceğini belirtti.”
3- CİLT VE SAÇ SAĞLIĞINI İYİLEŞTİRİYOR
Dermatolog Dr. Anastasia Therianou, aşırı kuruluk veya tahrişe neden olmadan kiri, yağı ve diğer kalıntıları etkili bir şekilde temizlediği için ılık suyun yüz yıkamak için ideal olduğunu açıkladı. Ancak soğuk su ise ciltteki kan damarlarını daraltıyor, bu da kızarıklığı ve iltihabı azaltabiliyor, böylece cildin görünümünü iyileştirebiliyor.
“Saçlar söz konusu olduğunda, soğuk bir duş nemi hapsetmeye yardımcı olabilir” diyen Dr. Therianou ekledi:
“Soğuk su saç kütiküllerini kapatır, böylece hidrasyon saçın içinde hapsolur. Bu, kolayca kırılma eğilimi gösteren ince saçlara sahip kişiler için faydalıdır. Bununla birlikte, soğuk su saç derisindeki aşırı yağı tam olarak gideremez, bu nedenle saçınızı ılık suyla yıkamanız ve ardından soğuk suyla bakım yapıp durulamanızı tavsiye ediyorum.”
4- KİLO KAYBINI DESTEKLİYOR
100'den fazla çalışmanın incelendiği bir araştırma, yüzme veya duş gibi soğuk suya maruz kalmanın, kalori yakan ‘iyi’ bir yağ olan kahverengi yağ dokusunu aktive edip genişletebileceğini ve ayrıca ‘kötü’ beyaz yağları azaltabileceğini, dolayısıyla kilo kaybına yardımcı olabileceğini öne sürdü.
Norveç Arktik Üniversitesi'nden Profesör James Mercer, “Kahverengi yağ hücreleri beyaz yağ hücrelerinden gelişir ve enerji kaynağı olarak beyaz yağ hücrelerinden aldıkları serbest yağ asitlerini severler. Beyaz yağ hücrelerindeki serbest yağ asitlerinin içeriğini azaltarak, teorik olarak kişi kilo kaybeder” dedi.
Ancak bilim insanları henüz soğuk bir duşun da bu süreci tetikleyip tetiklemeyeceğini araştırmadı. Profesör Mercer, “İçimden bir ses hayır diyor, çünkü soğuk su yüzücülerinde kahverengi yağ gelişimi çok güçlü bir soğuk uyaran gerektiriyor gibi görünüyor ki bunu kısa bir soğuk duştan alabileceğinizi sanmıyorum” ifadelerine yer verdi ve şunları söyledi:
“Soğuk duş, vücudun sadece üçte biri soğuğa maruz kaldığı için soğuk suya dalmakla aynı uyaranı sağlamaz. Sonuç olarak, soğuk şok tepkisi, suya dalma durumunda oluşacak boyutun yaklaşık üçte biri kadardır.”
5- KAS AĞRILARINI HAFİFLETİYOR VE İYİLEŞMEYİ HIZLANDIRIYOR
Sporcular iyileşmelerine yardımcı olmak için sık sık buz banyosuna başvururlar. Bunun nedeni soğuğun kan akışını, şişmeyi ve kasların iltihaplanmasını azaltmasıdır.
Prof. Tipton, soğuk duşların da benzer bir etki yaratabileceğini, çünkü soğuk suyun bir analjezik (ağrı kesici) olduğunu ve şişliği azaltmak için yeterli olabileceğini söyledi.
Tipton bununla birlikte, soğuk suyun kas ağrılarına yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar olsa da kanıtların genel olarak ikna edici olmadığını belirtti. Örneğin, bazı çalışmalar soğuk suyun aslında kas inşa etmek ve onarmak için hayati önem taşıyan protein üretimini azalttığını öne sürüyor.
6- AĞRILARIN GİDERİLMESİNE YARDIMCI OLUYOR VE MİGRENİ AZALTIYOR
Prof. Tipton, soğuk duşun ve soğuk suda yüzmenin çok şiddetli migrenleri hafiflettiğine dair anekdot niteliğinde kanıtlar olduğunun altını çizdi ve bu bulguların kısa süreli soğuğa maruz kalmanın ağrıyı hafifletebileceğini gösterdiğini söyledi.
Tipton bunun sebebini, “Soğuk reseptörleri cilt yüzeyinin yaklaşık 0,18 mm altında yer alıyor ve cilt sıcaklığı aniden düştüğünde bunlar merkezi sinir sistemine muazzam miktarda bilgi gönderiyor, ardından gelen soluk alıp verme beyindeki kan akışını değiştiriyor. Ağrının azalması bu iki şeyin birleşiminden veya diğer faktörlerden kaynaklanıyor olabilir" sözleriyle açıkladı.
7- RUH HALİNİ İYİLEŞTİRİYOR VE DUYGUSAL REFAHI DESTEKLİYOR
Soğuk suda yüzenlerin ruh hallerini ve refahlarını önemli ölçüde iyileştirdiğine dair anekdot niteliğinde kanıtlar var.
Mike Tipton, “Bir açık hava yüzme grubu ile çalışıyorum ve bunun hayatlarını değiştirdiğini söyleyen insanların anlattıkları beni çok etkiliyor. İnsanlar bu konuda gözyaşlarına boğuluyor” dedi ve şunları söyledi:
“Faydalarını bildiren insanların büyük çoğunluğu bunun zihinsel sağlıklarına olduğunu söylüyor ancak bu etkinin arkasındaki mekanizma belirsiz. Soğuk su açıkça insanları harekete geçiriyor ve onları uyandırıyor, bu da soğuk şok tepkisine ve stres hormonlarının salınmasına bağlı olabilir.”
SOĞUK DUŞ ALMADAN ÖNCE GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN SAĞLIK RİSKLERİ
Prof. Tipton, soğuk duşa girmeden önce, bunu yapabilecek kadar sağlıklı olup olmadığınızı göz önünde bulundurmanın önemli olduğunu belirtti ve dikkat edilmesi gerekenleri anlattı:
-- Bizler 28 derecede çıplak olmak isteyen tropik canlılarız. Bu canlıyı alıp 10 veya 12C suyla duş aldırmak gerçekten stresli bir şey.
-- Soğuk, nefes nefese kalma, ardından hızlı nefes alma ve yüksek tansiyonla sonuçlanan soğuk su şokunu tetikler. Bu, bazıları için kısa bir süre için faydalı olabilirken, zamanla herkes için zararlı hale gelecektir. Bu nedenle insanlar soğuk duşta bir dakikadan fazla kalmamalıdır.
-- Özellikle kardiyovasküler hastalığı, anevrizması veya kalp sorunları olan kişiler için soğuk duş tehlikelidir ve denememeleri gerekir.
-- Soğuk suyun herkesi etkileyebilecek diğer komplikasyonları arasında hipotermi ve dondurucu olmayan soğuk yaralanması yer alıyor. Bu, el ve ayaklardaki küçük sinir ve kan damarlarında ömür boyu sürebilecek hasarlar olduğu anlamına geliyor.
