Kıbrıs

Güney Kıbrıs’ın Noel geleneği: Vasilopita

Çam ağacı süslemeleri, aile öğle ve akşam yemekleri, hediyeler ve yıl sonu partileri gibi ortak kutlama unsurlarına sahip olsalar da, bazı Avrupa ülkelerindeki Noel gelenekleri son derece dikkat çekici ve farklıdır.

1. Yerleşik bir sürprizle tatlı bir ekmek (Güney Kıbrıs ve Yunanistan)

Kıbrıs ve Yunanistan'da, 1 Ocak Yeni Yıl Günü'nde tatlı olarak servis edilen vasilopita adlı geleneksel bir ekmeğin içine bozuk para saklamak yaygın bir gelenektir. İspanyolların roscón de Reyes'te yaptıkları benzer şekilde, vasilopita'nın içinde saklanan madeni parayı bulan kişi, yıl boyunca şanslı olacaklarına inanılır. Bu tatlı, hem Yeni Yıl kutlamalarının bir parçası hem de şans ve refah getirecek bir sembol olarak kabul edilir.

2. Aziz Nikolaos ve Peder Kırbaç, aynı geleneğin iki yüzü (Fransa)

Fransa'nın kuzeydoğu bölgesinde ve bazı Orta Avrupa ülkelerinde, 5 Aralık'ta Aziz Nikolaos'un gelişi, çocuklar için büyük bir heyecan kaynağıdır. İyi davranan çocuklara tatlılar ve küçük hediyeler getiren Aziz Nikolaos, yakın geçmişte Noel Baba'dan bile daha popülerdi. Ancak, Aziz Nikolaos'a her zaman en itaatsiz çocukları cezalandırmaktan sorumlu olan bir figür eşlik eder: Père Fouettard, yani Baba Kırbaç. Bu korkutucu karakter, çocukları cezalandırarak, kutlamayı hem neşeli hem de disiplini sağlayan bir hale getirir.

3. Noel süsleri olarak örümcek ağları (Ukrayna)

Ukrayna'da, Noel ağacını örümcek ağlarıyla süslemek, İspanyollar için oldukça garip bir gelenek olsa da, burada refah ve iyi şans getirdiğine inanılır. Bu gelenek, minnettarlığın bir sembolü olarak kabul edilir ve kökeni eski bir efsaneye dayanır. Efsaneye göre, yıllar önce, çok fakir bir aile Noel ağacını süsleyecek hiçbir şey bulamayınca, bir grup örümcek bu ağacı kendi doğal dekorasyonlarıyla süslemeye karar vermiştir. Bu olay, o günden sonra iyi şansın ve refahın simgesi haline gelmiştir.

4. Caga Tió (İspanya)

İspanya'nın Katalonya bölgesinde, Noel Arifesi yemeğinden önce kutlanan oldukça ilginç bir gelenek olan Caga Tió, diğer ülkeler için tuhaf bir gelenek gibi görünebilir. Bu gelenekte, küçük çocuklar tahta bir kütükten yapılmış Caga Tió karakterini almak için bir şarkı söylerler. Günlerce bu kütüğü evcil hayvanlarıymış gibi besler ve sonunda onlardan tatlılar, çikolatalar ve küçük hediyeler almak için sabırsızlanırlar. Caga Tió, Katalonya'da Noel kutlamalarının neşeli ve renkli bir parçasıdır.

5. Ayakkabı Atmak (Çek Cumhuriyeti)

Çek Cumhuriyeti'nde, 24 Aralık akşamı bekar genç kadınlar arasında ilginç bir gelenek vardır. Bu gelenekte, kadınlar sırtlarını evlerinin kapısına dayayıp omuzlarına bir ayakkabı atarlar. Eğer ayakkabı ayak parmağı kapıya bakacak şekilde düşerse, bu, evlenme zamanının yaklaştığını ve aşkın yakın gelecekte olduğunu gösterir. Ancak ayakkabı ters düşerse, kadınlar bir yıl daha beklemek zorunda kalacaklarını düşünürler. Bu gelenek, Çek kültüründe, özellikle Noel döneminde, eğlenceli ve merak uyandıran bir ritüel olarak yer alır.

6. Süpürgeleri saklamak için (Norveç)

Ne kadar şaşırtıcı olsa da, bu İskandinav ülkesinde Noel arifesinde süpürgeleri dolapların içine saklamak gelenekseldir. Bu gelenek, 24 Aralık gecesi cadıların ve ruhların sinsi sinsi dolaşmak için uyandıklarını ve bir süpürge bulurlarsa onu çalıp şehrin üzerinden uçmak ve kötülük yapmak için kullanacaklarını iddia eden eski bir batıl inançtan geliyor. Bu yüzden Norveçliler her ihtimale karşı temkinli olmayı ve onları saklamayı tercih ediyorlar.

7. Pencereden mobilyalardan kurtulmak (Napoli, İtalya)

İtalya'nın Napoli şehrinde, 31 Aralık gecesi eski mobilyaların pencereden atılması, yeni bir başlangıç yapmayı ve tüm kötülüklerden kurtulmayı simgeler. Bu gelenek, günümüzde sembolik bir şekilde devam ettirilmektedir. Yılbaşı gecesi, kimseyi tehlikeye atmadan, iyi şans getirmek amacıyla pencereden küçük nesneler atılır. Bu uygulama, Napolililer için, eskiyi geride bırakıp taze bir yılın başlamasını kutlamak adına önemli bir ritüel haline gelmiştir.

8. Talih işareti olarak tabak kırmak (Danimarka)

Danimarka'da, 31 Aralık gecesi yılın dönüşünü kutlamak için akraba ve arkadaşların kapısında tabak kırmak, iyi şans getirdiğine inanılan bir gelenektir. Bu uygulama, aslında bir sevgi ve iyi dilek sembolüdür; çünkü kapının önünde daha fazla kırık çömlek parçası bulunanın, daha iyi bir yıl geçireceği söylenir. Danimarkalılar için, bu gelenek hem yeni yılın başlangıcını neşeyle karşılamak hem de sevdiklerine şans ve mutluluk dilemek adına önemli bir ritüel halini almıştır.

9. Lead (kurşun) ile Geleceği Tahmin Etmek (Almanya) 

Almanya'da, 1 Ocak'ta geleceği tahmin etmek için geleneksel bir yöntem uygulanır. Bu gelenekte, bir kaşıkla kurşun eritilir ve sonra geleceği tahmin etmeye çalışmak için erimiş metal suya dökülür. Kurşunun suyla temas ettiğinde aldığı şekil, Almanlara göre yeni yılın ne getireceği konusunda ipuçları verir. Benzer bir uygulama Finlandiya'da da görülür; burada ise küçük bir at nalı atarak geleceğe dair tahminlerde bulunulur. Bu gelenekler, yılın ilk günüyle birlikte, hem eğlenceli hem de umut dolu bir şekilde yeni yılı karşılamak için yapılır.

10. Krampus Terörü (Hollanda, Avusturya, Almanya ve Belçika)

Avrupa'nın bazı merkez ülkelerinde, Noel, Cadılar Bayramı'na özgü korkutucu bir geçit töreniyle karşılanır. Özellikle Hollanda, Avusturya, Almanya ve Belçika'da, 5 Aralık'ta, yaramaz çocukları cezalandırmak ve hatta kaçırmak için Krampus adı verilen korkunç bir canavarın yer aldığı tören düzenlenir.