Türkiye Sualtı Araştırmaları Derneği’ne (SAD) bağlı Akdeniz Foku Araştırma Grubu’nun (SAD-AFAG), DKMP 4’üncü Bölge Müdürlüğü ile birlikte yürüttüğü ‘Muğla Fok Tür Koruma Eylem Planı İzleme Uygulama’ kapsamında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sualtı Topluluğu (ODTÜ-SAT) ve bu alandaki uluslararası kuruluşların katılımıyla yapılan ortak çalışmalarda, Akdeniz foklarının dünya ve Türkiye popülasyonunun arttığı belirlendi.
2019’dan 2024 yılına kadar süren çalışmalara göre; dünyada sadece 4 ülkede yaşam sürdüğü bilinen ve sayısı 700 olan Akdeniz foklarının popülasyonunun 900 civarında olduğu tespit edildi.
Nesli tehlike altındaki bu türün Türkiye’de 100 civarında olarak bilinen sayısı da 120’ye yükseldi. Akdeniz fokunun dünyada sadece 4 bölgede yaşadığını belirten SAD-AFAG Koordinatörü Cem Orkun Kıraç, “Bu ülkelerden ikisi Doğu Akdeniz’de Türkiye ve Yunanistan. Diğer ikisi de Doğu Atlantik’te. Bu bölgeler Akdeniz fokunun yavru yapabildiği, üreyebildiği 4 ülke. Son verilere göre; uzun yıllardır 700 olarak bilinen dünya nüfusu 900 civarında, 100 civarında olarak bilinen Türkiye nüfusu da 120 civarında. Bu artışta koruma çalışmalarımız ve insanların bilincinin artması etkili oldu” dedi.
ÖLÜMLER İNSAN KAYNAKLI
2023-2024 yavrulama döneminde Türkiye’de 7 yavru tespit ettiklerini açıklayan Kıraç, “Bunlardan biri Bodrum’da ve ‘Deniz’ ismini verdik. Tabii bu doğum, yavrulama olayı bizim için çok sevindirici. Yöreden insanlar, Akdeniz fokunun annesi ve yavrusunu görüp hemen bize bilgi verdiler. Hem de insanların akınına karşı basın da dahil fotoğrafını çekmeye çalışanlara karşı saklayıp, korudukları için teşekkür ediyoruz” diye konuştu.
Türkiye’de her yıl Akdeniz foklarının 15-17 civarında yavruladığını belirten Kıraç, “Maalesef her yıl bunun yarısı ölüyor. Bu ölümlerin birinci sebebiyse balıkçı ağlarına takılarak, boğulma sebepli ölüm. En çok karşılaştığımız ikinci neden ise nadiren de olsa insanlar tarafından öldürülmesi. Üçüncü sırada hastalanma sebepli ölümler geliyor. Dördüncü nedense fırtınalı havalarda dalgayla kayalıklara çarpıp ölebiliyorlar. Ölüm faktörlerinin 4’te 3’ü insan sebepli” ifadelerini kullandı.
‘MAĞARALARDAN UZAK DURUN’
Bilimsel saha çalışmalarında her yıl bu ölümlerden 1-2’sini görebildiklerini belirten Cem Orkun Kıraç, “Akdeniz fokunun esas yaşam alanı, doğallığını koruyan kıyılar. Yavru ve yuva olan yerler kesinlikle ifşa edilmemeli. Çünkü yavru anneden 4-5 ay süt emmek zorunda. Anne sütüyle büyüyor ve anne terk ederse yavrunun ölümü demek. O yüzden vahşi, ürkek, içine kapanık bu türü, yaşam alanları olan mağaralarında rahatsız etmememiz kritik derece önemli. Bu nadir türü korumak istiyoruz. Habitat yoksa türler de yok” şeklinde konuştu.
